کارکردهای جهادی در جهاد سازندگی

1. «مردن» و «شهید شدن» صورتشان مثل هم است، اما باطنشان زمین تا آسمان تفاوت دارد، «تشنگی و گرسنگی کشیدن» و «روزه‌داری» هم، به همچنین! دو گوسفند را میتوان دقیقاً مشابه با هم سر برید، اما گوشت یکی حلال و دیگری حرام باشد، از این مصادیق الی ما شاء الله میتوان فهرست کرد؛ از همین جمله است تفاوت بین: - خمس و زکات و مالیات ـ هدیه و رشوه و ....

2. بعضی احکام در اسلام، اصطلاحاً «امضایی» است، یعنی قبل از اسلام هم وجود داشته، اسلام آنها را با برخی تغییرات (در باطن عمل و حتی گاه در صورت آن) تأیید کرده است (مثل ماههای حرام، مثل حج و ...). در هر حال «باطن یا روح عمل» منطبق با منطق توحیدی اسلام شده و سپس مورد تأیید قرار گرفته است.

3. تمدن توحیدی اسلام از بنیان با تمدن «ماتریالیستی و نفس‌محور» غربی در تعارض است (این خود بحث مفصلی است که باید در جای دیگری بدان پرداخت)، لذا استفاده از مظاهر آن (مظاهر مادی یا غیرمادی) بدون استحاله مجاز نیست. به عبارت دیگر با مفاهیم تمدن مدرن، امکان بناکردن جامعه توحیدی وجود ندارد. در نتیجه باید در استفاده از الفاظی مثل: دموکراسی، جامعه مدنی، تفکیک قوا و ... به‌جدّ احتیاط کرد.

4. تمدن جدید اسلامی (بر مبنای همان مبانی تاریخی و البته در قالبی نو) به‌تدریج در حال نُضج و شکوفایی است، با مبانی خاص خود (که اتفاقاً از نظر غربی‌ها چندان مفهوم نیست) مثل ولایت، شوری، رزق، برکت، مواسات (یا همدلی). اشتباه نکنیم مردمسالاری تمدن اسلامی مساوی با دموکراسی غربی نیست، قوه مققنه تمدن اسلامی مساوی پارلمان غربی نیست و .... قس علی‌هذا.

5. از جمله این مفاهیم و مدل‌های اجتماعی و فرهنگی که به‌سرعت در حال بسط است «مواسات» (یا همان همدلی) است؛ مدلی که مشابهی از آن در تمدن منفعت‌پرست غرب نمی‌بینید. در انقلاب اسلامی (خصوصاً سالهای اول پیروزی) مصادیق بسیاری داشت و در سالهای اخیر در حوادث طبیعی (زلزله، سیل و ...)، اردوهای جهادی، کروناستیزی و اخیراً در کمکهای همدلانه ماه رمضان جلوه‌های بیشتری از آن دیدیم.

شهید آوینی و نگرش به مدرنیته (3) ـ سیطره تمدن غرب بر شئون زندگی آدمیان...